Mikołajek w szkole PRL

Co by było, gdyby francuski Mikołajek urodził się nad Wisłą, w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku?

Okazuje się, że przygody polskich urwisów mogłyby być nie mniej zajmujące jak perypetie Nicolasa i spółki.

Mikołajek ma oddanych kolegów o barwnych, à la staropolskich, imionach - Spytko, Masław, Ziemomysł, Mściwój i Pękosław, zaś atrakcje możliwe w podstawówce późnego Peerelu nie mają sobie równych.

Zaplanowane z okazji Święta Milicji Obywatelskiej spotkanie z kapitanem MO sprawia, że zamiast lekcji jest wielkie sprzątanie i mycie ławek, a przy tym świetna zabawa - trzeba przecież zobaczyć, co jest napisane na mieniu społecznym kolegów i koleżanek, zanim fascynujące obrazki i napisy  typu "Wrona orła nie pokona" znikną z pulpitów ławek.

Niezależnie od ustroju, chyba w każdej szkole z okazji ważnych rocznic narodowych przygotowuje się akademie i inscenizacje. Występ przygotowywany przez klasę Mikołajka z okazji rocznicy wyzwolenia stolicy z rąk hitlerowskiego okupanta ma jednak bardzo zły wpływ na zdrowie małych aktorów...

Dyrekcja szkoły Mikołajka zapewne nie przemyślała do końca pomysłu, by dyżurnych pilnujących porządku na przerwach zaopatrzyć w białe gumowe pałki. Młodzież szkolna jest tym jednak zachwycona - zwykle w zabawie nikt nie ma ochoty grać roli ZOMO!

Zaangażowanie w działalność konspiracyjną wymaga mocnych nerwów, ale jeżeli ma się w dodatku dziecko zapraszające do domu tabun kolegów, którzy oczywiście dzwonią do drzwi pojedynczo, trzeba mieć nerwy ze stali. Nie mówiąc o tym, że ryzykuje się nie tylko reperkusje ze strony władzy, ale również dobre układy z teściową.

Czytelnikowi niejednokrotnie szkoda Pani Mikołajka. Biedna nauczycielka boryka się nie tylko z psotami drugoklasistów, ale musi się nieźle nagimnastykować, by dyplomatycznie odpowiedzieć (bądź nie) na pytania dzieci - szczególnie te dotyczące historii najnowszej. Nawet świetny pomysł na wykorzystanie na lekcji historii wojennych wspomnień dziadków rykoszetuje i opowieść wzorowego ucznia - Bożydarka, odbiera nauczycielce głos i sprawia, że Pani po raz n-ty czerwienieje.

Wbrew pozorom Mikołajek w szkole PRL nie jest jednak książeczką dla dzieci, a na pewno nie tylko dla nich. Maryna Miklaszewska wykorzystała formę opowiadań Sempégo do satyrycznego ukazania życia szkolnego w latach osiemdziesiątych. Napisane z lekkością i humorem szkolne historyjki w przerysowany sposób ukazują wcale niewesołe czasy, zaś perspektywa dzieci, które pamiętały stan wojenny, ale niewiele pewnie z tego wszystkiego rozumiały, podkreśla absurdy z jakim się spotykały i pewne rozdwojenie jaźni między tym, czego były uczone w szkole, a tym, co mówiło się w wielu domach.

Książeczkę tę z przyjemnością przeczytają dorośli dziś rówieśnicy Mikołajka, a jeśli zdecydują się podsunąć ją swoim dzieciom - niezbędne będą komentarze historyczne i wyjaśnienia. Ale może to będzie dobra okazja, by przybliżyć nowemu pokoleniu troszkę historii i powspominać? A i historia samej książki jest ciekawa - wydana w drugim obiegu pod pseudonimami, została zilustrowana przez, wówczas dziesięcioletniego, syna autorki.

Mikołajek w szkole PRL jest kolejną książką, na którą zwróciłam uwagę dzięki Zacofanemu w Lekturze - „Gdyby Urban nosił turban…”.  Thx :)

Wyzwania: Gra w kolory, Grunt to okładka, #Wielkobukowe wyzwanie 2016.

Na zdjęcia ilustracje autorstwa Mikołaja Chylaka (Masław) z książki Mikołajek w szkole PRL, Maryna Miklaszewska, Wydawnictwo Tenten, Warszawa 1991; str, 22-23, str. 66, str. 82.