Szachownica flamandzka

Wyjątek nie tyle potwierdza, ile unieważnia albo niszczy wszystkie reguły [1]

Julia,  konserwatorka sztuki zajmuje się odnowieniem obrazu flamandzkiego mistrza Pietera van Huys "Partia szachów". Ku swemu zdumieniu, pod wierzchnią warstwą farby, odkrywa napis "Quis necavit equitem", czyli "Kto zabił rycerza?"

Historyczne śledztwo, mające na celu wyjaśnienie zagadki, co kryje się za tym pytaniem, angażuje Julię bez reszty. Odkrycie będzie miało bardzo duży wpływ na cenę, jaką "Partia szachów" może uzyskać na aukcji, a także na karierę zawodową Julii. Analiza źródeł historycznych pozwala wydedukować prawdopodobne wyjaśnienie napisu i symboliki obrazu i wszystko byłoby wyłącznie pasjonującą przygodą z historią w tle, gdyby nie dziwna śmierć jednego ze współpracowników Julii. Okazuje się, że ktoś kontynuuje partię szachów przedstawioną na obrazie. Tym razem jednak figurami są prawdziwi ludzie, a gra okazuje się grą o życie, starciem między Dobrem a Złem, które dobywa się na wielu płaszczyznach.

Sama zagadka kryminalna nie jest porywająca, udało mi się wpaść na to, kto jest niewidzialnym przeciwnikiem w tej partii, choć jego motywy nie były dla mnie jasne. Wyjaśnienie Arturo Pérez-Reverte jest satysfakcjonujące, ale nie jestem przekonana, czy wiarygodne, nie da się ukryć, że ocierające się o obłęd. Tym co stanowi siłę tej książki nie jest wątek kryminalny, ani bohaterowie, choć nie można im odmówić, że są interesujący - ciężko jednak się z nimi identyfikować, wydawali mi się stworzeni wyłącznie na potrzeby tej powieści, a mało realni (może jednak się mylę, nie obracam się w towarzystwie marchandów, czy historyków sztuki).

To co zachwyca w Szachownicy flamandzkiej, to erudycja autora, piękny język i sugestywność opisów miejsc, atmosfery artystycznego, dekadenckiego Madrytu, czy rekonstrukcje wydarzeń sprzed 500 lat, będące mieszanką bardzo luźno potraktowanych faktów historycznych i wyobraźni pisarza. Absolutnie wyjątkowe jest włączenie do fabuły szachów nie jako dodatku, tylko równorzędnego, ba, pierwszoplanowego bohatera! Nie oznacza to absolutnie, że tylko osoby umiejące grać w szachy mogą czytać tę książkę, dobrze byłoby jednak znać podstawowe zasady poruszania bierek po szachownicy.

To co wydaje mi się niezbędne do przyjemności z lektury Szachownicy, to docenianie precyzji słowa i piękna logiki matematycznej. W przeciwnym razie odbiór drobiazgowo przedstawionych rozumowań, czy analizy rzeczonej partii szachów będzie męczący.

Według reguł logiki, gdy wyeliminujemy wszystko, co jest niemożliwe, to, co zostaje, choćby było nieprawdopodobne albo trudno wykonalne, musi z konieczności być prawdziwe... [2]

Układ figur odpowiada ustawieniu z obrazu
analizowanego przez Julię

Wyzwanie: Trójka e-pik (2012)

[1] Arturo Pérez-Reverte, Szachownica flamandzka, MUZA SA, Warszawa 2004, str. 282
[2] j.w. str. 134